Cách bày trí bàn thờ gia tiên miền nam có gì khác biệt?

Bày trí bàn thờ gia tiên là hoạt động phổ biến thể hiện sự quan tâm của con cháu đến ông bà tổ tiên. Tại Việt Nam, mỗi vùng miền có cách bày trí bàn thờ gia tiên khác nhau mang đậm nét riêng biệt được truyền từ đời này sang đời khác. Vậy cách bày trí bàn thờ gia tiên miền Nam có gì khác biệt so với những nơi khác, Nội Thất Minh Khôi mời quý độc giả theo dõi bài viết dưới đây.

Bàn thờ miền Nam được bài trí đặc biệt như thế nào?

Tín ngưỡng thờ cúng gia tiên là phong tục tâm linh truyền thống của người dân Việt Nam nói chung và người miền Nam Việt Nam nói riêng. Theo quan niệm ông bà xưa, “trần sao âm vậy” do đó bày trí bàn thờ gia tiên miền Nam luôn được chăm sóc cẩn thận và trau chuốt vô cùng tỉ mỉ. Mỗi khi đến thăm các gia đình miền Nam, rất dễ nhìn thấy khoảng không gian thờ phụng gia tiên.

>>> Xem thêm: 

• 3000+ Mẫu Bàn Thờ Gỗ Đẹp, Hiện Đại, Chuẩn Phong Thủy
• [GIẢI ĐÁP] Treo ảnh phật trên bàn thờ gia tiên được không?
• Cách trang trí bàn thờ gia tiên đám cưới đẹp, đơn giản, đầy đủ nhất
• Văn khấn bàn thờ gia tiên hàng ngày, hàng tháng tại nhà chuẩn nhất

Bàn thờ gia tiên miền Nam thường được thiết kế theo theo dạng tủ thờ làm từ gỗ, trên đó được bày trí đầy đủ các vật phẩm thờ cúng được làm từ sành, sứ hoặc nhựa, tùy thuộc vào tình hình kinh tế của gia đình. Trong việc trang trí bàn thờ, có sự biến đổi tùy thuộc vào điều kiện tài chính của gia đình nhưng hầu hết các bàn thờ gia tiên ở miền Nam đều được sắp xếp và trang trí theo một cách tôn trọng, trang nghiêm gồm:

• Bài vị và đồ gốm, đồ sành sứ: Trên bàn thờ gia tiên miền Nam bài vị của ông bà đã khuất thường được đặt ở phía trước bàn thờ. Đây là nơi để đặt các đồ gốm, đồ sành sứ có giá trị tượng trưng cho sự trang nghiêm và tôn trọng.
• Bình bông và dĩa trái cây: Bên trái của bàn thờ gia tiên miền Nam thường được đặt bình bông, biểu tượng của sự tươi mới và thịnh vượng. Bên phải thường có đĩa trái cây, biểu tượng của sự bổ dưỡng và tươi ngon.
• Hình lân hí cầu hoặc lư hương đồng: Trung tâm bàn thờ gia tiên miền Nam thường có hình lân hí cầu hoặc lư hương đồng. Đây là các biểu tượng truyền thống thể hiện sự may mắn, tài lộc và sự bình an.
• Chân đèn, bát nhang và chén đựng rượu, nước: Phía trước của tủ thờ thường có cặp chân đèn để đảm bảo ánh sáng trong không gian linh thiêng. Bát nhang và chén đựng rượu, nước sẽ được sắp xếp gần đó để phục vụ các nghi lễ và cúng lễ.
• Bàn hình vuông hoặc chữ nhật phía sau: Phía sau bàn thờ gia tiên miền Nam thường có 3 chiếc bàn hình vuông hoặc chữ nhật. Đây là nơi để đặt đồ cúng lễ và thờ cúng.
• Đồ thờ cúng: Đồ thờ cúng chủ yếu là những món ăn mà người đã qua đời thường ưa thích khi còn sống. Điều này thể hiện sự tưởng nhớ, quan tâm và kính trọng của con cháu đối với ông bà tổ tiên.
• Đèn dầu và bát nhang: Gia chủ thường đặt đèn dầu và bát nhang để tạo ánh sáng và không gian linh thiêng trong buổi lễ thờ cúng.
• Tranh vẽ thiên nhiên hoặc sơn thủy: Bức tường gần bàn thờ thường được treo tranh vẽ thiên nhiên hoặc sơn thủy. Đây là để tạo một không gian thú vị và hòa mình với thiên nhiên trong quá trình thờ cúng và tôn vinh tổ tiên.

Những yếu tố này tạo nên một không gian bàn thờ linh thiêng và trang trọng, thể hiện lòng kính trọng và tôn vinh đối với tổ tiên trong văn hóa tôn giáo của miền Nam Việt Nam. Ngoài ra, bàn thờ gia tiên miền Nam thường được chế tác bằng các loại gỗ quý và đáng trân trọng như gỗ đỏ, gỗ hương, và gỗ quý khác. 

Đặc điểm của những mẫu bàn thờ miền Nam

Thời xưa ở miền Nam, người dân thường gọi bàn thờ bằng cái tên "giường thờ." Tên này xuất phát từ phong tục truyền thống thờ trên chính chiếc giường mà ông bà, cha mẹ, hoặc những người đã khuất trong gia đình sử dụng khi còn sống để nằm.

Thường trước chiếc giường thờ sẽ đặt một chiếc bàn nhỏ có kích thước khoảng 50cm x 1m, được trải vải màu đỏ lên mặt bàn. Một số nơi có thể gọi nó là chiếc bàn độc hoặc bàn nghi. Trên mặt bàn thường trang trí bằng các bình hoa, bộ lư, bát hương và chén đựng rượu, nước để tạo nên không gian linh thiêng trong các buổi thờ cúng và tôn vinh tổ tiên. Về sau, khi gia đình ở Miền Nam có thêm tủ thờ, họ thường sắp xếp bàn độc vào bên trong tủ thờ và đặt tủ thờ ở phía trước. Điều này giúp tối ưu hóa không gian thờ cúng và làm cho không gian trở nên gọn gàng và trang trọng hơn. Những gia đình có diện tích thờ cúng nhỏ thường chỉ sử dụng tủ thờ mà không cần có bàn độc riêng lẻ.

Người Miền Nam Việt Nam thường ưa chuộng việc sử dụng tủ thờ trong nghi lễ thờ cúng ông bà, cúng tổ hay cúng cửu huyền. Bàn thờ ở Miền Nam Việt Nam thường mang những đặc điểm riêng biệt so với Miền Bắc. Đối với những gia đình không có phòng thờ, tủ thờ trở thành một biểu tượng rất quý báu và được tôn kính, bởi đây là nơi thể hiện lòng hiếu thảo và tôn vinh tổ tiên. Thường, tủ thờ có hai dạng chính là đục chạm và cẩn ốc xà cừ.

Các bàn thờ gia tiên miền Nam thường được trang trí với các chi tiết chạm khắc hoặc khảm xà cừ, tạo nên các hình ảnh và biểu tượng từ các truyền thuyết truyền thống như Tam Quốc Chí, Nhị Thập Tứ Hiếu (hai mươi loại hiếu khách của con cháu) và Tứ Linh (Long, Lân, Quy, Phụng), phong cảnh mùa xuân (tượng trưng cho sự tươi mới và thịnh vượng). Các chi tiết này thường được thực hiện theo dạng ô hộc hoặc thanh cột, tạo nên một diện mạo trang nghiêm và tôn trọng trong không gian bàn thờ gia tiên. Những hình ảnh này là biểu tượng của sự kính trọng và tôn vinh đối với tổ tiên.

Mặc dù tủ thờ vẫn là món đồ quan trọng nhất trong không gian thờ nhưng trong văn hóa miền Nam Việt Nam thường có thêm hai ghế được đặt ở hai bên hoặc phía trước tủ thờ. Trên mặt ghế thực chất là một chiếc bàn nhỏ, đặt bộ ấm chén để các cụ tổ tiên có thể ngồi uống chè. Điều này tạo ra không gian thân mật và tận hưởng những khoảnh khắc gần gũi với tổ tiên trong khi thực hiện các nghi lễ thờ cúng.

Cách bày trí bàn thờ gia tiên của người miền Nam trong ngày cưới, ngày Tết

Trong ngày cưới bàn thờ Miền Nam có cách bày trí như thế nào?

Bàn thờ gia tiên miền Nam được đặt tại phòng khách rộng rãi nhất để tạo sự trang trọng và quan trọng cho lễ cưới. Trong một số gia đình ở Nam Bộ, người ta thường thiết lập bàn thờ vọng tại nhà để chuẩn bị cho lễ cưới. Bàn thờ vọng, còn được gọi là "bàn thờ mâm cỗ vọng," là một phần quan trọng của lễ gia tiên trong nghi lễ đám cưới ở Việt Nam. Trong ngày cưới, bàn thờ gia tiên miền Nam thường được trang trí:

• Tấm phông màu đỏ: Trên bàn thờ gia tiên miền Nam ngày cưới thường có một tấm phông màu đỏ ở phần giữa, thường trang trí bằng chữ "Hỷ," tượng trưng cho sự hạnh phúc và vui vẻ trong cuộc hôn nhân mới.
• Câu đối: Bàn thờ thường được trang trí với đôi câu đối ở hai bên, thể hiện lòng chúc phúc và lời chúc tốt đẹp cho đôi vợ chồng mới cưới.
• Chữ “Hỷ”: Chữ "Hỷ" là yếu tố không thể thiếu trong trang trí bàn thờ gia tiên miền Nam trong ngày cưới, bởi chúng thể hiện sự chúc phúc và lời chúc tốt đẹp cho cặp đôi.
• Bộ tam sự: Bàn thờ gia tiên ở miền Nam thường được sắp xếp với bộ tam sự bao gồm lư đồng và chân đèn, bát nhang, bình hoa, và các vật phẩm linh thiêng khác. Đây là các vật phẩm quan trọng được bài trí một cách cân đối và trang nghiêm để tạo nên không gian thờ cúng thánh thiêng cho tổ tiên và thần linh.
• Lư đồng và chân đèn: Trước ngày cưới, lư đồng và chân đèn thường được mang ra để đánh bóng kỹ lưỡng, tạo nên sự rạng ngời và tinh xảo trong buổi lễ cưới.
• Đèn cầy: Phía trên chân đèn thường đặt một cặp đèn cầy lớn, thường sử dụng đèn cỡ số 6 với kích thước 32mm x 390mm. Thân đèn cầy thường được thiết kế màu đỏ và trang trí chạm khắc nổi bật hình ảnh Long Phụng hoặc trong một số trường hợp sử dụng màu hồng đặc biệt để phục vụ những người theo đạo đức tôn giáo cụ thể. Đèn cầy mang ý nghĩa tượng trưng cho ánh sáng, may mắn và hạnh phúc trong cuộc hôn nhân.
• Hoa tươi: Hoa tươi trên bàn thờ gia tiên ở miền Nam không chỉ mang đến sự tươi mới và sự tự nhiên cho không gian, mà còn lan tỏa mùi hương dịu dàng, tạo nên một không gian thơ mộng và ấm áp trong các buổi lễ tôn thờ và cúng gia tiên. Việc sử dụng hoa tươi thường làm cho không gian thờ cúng trở nên linh thiêng và đặc biệt trong ngày quan trọng này. Các loại hoa tươi trên bàn thờ gia tiên miền Nam ngày cưới như: hoa cúc, hoa ly, hoa hướng dương, hoa sen, hoa hồng… 
• Mâm ngũ quả: Bàn thờ gia tiên miền Nam ngày cưới không thể thiếu mâm ngũ quả gồm các loại trái cây như đào, mãng cầu, thanh long, dứa, bưởi, lựu, lê, … . Ngoài ra, gia đình cũng có thể lựa chọn sử dụng các loại trái cây tươi ngon và đẹp mắt để trang trí bàn thờ gia tiên. Tuy nhiên, điều quan trọng là chọn những trái cây có màu sắc tươi tắn và nổi bật để tạo điểm nhấn thị giác và tăng thêm sự tươi mới cho không gian thờ cúng.

Cách bày trí bàn thờ gia tiên của người miền Nam trong những ngày Tết

Tết là một trong những dịp lễ quan trọng trong văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam, và trong đó việc trang trí bàn thờ gia tiên được xem là một phần không thể thiếu để thể hiện lòng biết ơn và tưởng nhớ đến ông bà đã khuất. Trang trí bàn thờ gia tiên miền Nam lễ tết có nhiều nét khác biệt so với trang trí bàn thờ ngày tết miền Bắc.

Người miền Nam Việt Nam thường rất quan trọng việc dâng lễ phong phú vào những dịp đặc biệt như ngày giỗ và các ngày lễ tết. Trong những dịp này, hầu hết mọi gia đình đều tập hợp con cháu từ khắp nơi về quê hương, thường là quê nhà của ông bà, để thực hiện các nghi lễ thờ cúng. Các nghi lễ này bao gồm việc thắp hương tưởng nhớ và dâng cúng đồ ăn, hoa quả cho ông bà và tổ tiên, thể hiện lòng biết ơn và tôn trọng sâu sắc đối với tổ tiên và nguồn gốc gia đình. 

Bàn thờ gia tiên miền Nam trong dịp Tết thường được bày trí:

• Vị trí bàn thờ: Đặt bàn thờ ở một vị trí có điểm tựa vững chắc và trang nghiêm như một phòng riêng, bàn thờ gia tiên miền Nam thường đặt ngay tại phòng khách của gia đình.
• Bát hương và cây trụ: Đặt bát hương ở chính giữa bàn thờ và sử dụng cây trụ để cắm nhang vòng xung quanh, đồng thời đặt hai bát hương bên trái và bên phải, tạo thành hình tam sơn.
• Trang trí hoa: Sử dụng các loại hoa tươi bày trí trên bàn thờ gia tiên miền Nam như cành mai, cành đào, cành quất, cành lộc, hoa đào, hoa mai, hoa quất biểu tượng cho sự mới, sinh sôi nảy nở. Hoa tươi mang ý nghĩa của sự tươi mới, thịnh vượng và tỏa ra mùi hương dịu nhẹ dễ chịu.
• Bộ đỉnh đồng và cuốn thư câu đối: Để tạo sự cân đối và trang trọng, trên bàn thờ gia tiên miền Nam sử dụng bộ đỉnh đồng tam sự và cuốn thư câu đối để trang trí bàn thờ.
• Đèn lồng và đèn cây: Sử dụng đèn lồng và đèn cây để tạo ánh sáng rực rỡ và tạo không gian ấm áp cho bàn thờ.
• Hoành phi: Hoành phi được đặt ở vị trí trên cùng của bàn thờ hoặc không gian thờ cúng tạo nên sự cân đối và trang nghiêm. Nó giúp tạo bầu không khí linh thiêng và thể hiện sự thăng tiến phát triển trong cuộc sống của gia đình.
• Mâm cỗ cúng: Đặt mâm cỗ cúng lên bàn thờ, gồm các món ăn và đồ uống yêu thích của tổ tiên, cùng với các vật phẩm tượng trưng cho tài lộc và thịnh vượng. Có thể bao gồm các vật phẩm phẩm như bát hương, nến thơm, trái cây, hoa cúng và giấy tiền vàng bạc. Bên cạnh đó, trong ngày tết bàn thờ gia tiên miền Nam không thể thiếu mâm ngũ quả gồm “cầu, dừa, đủ, xài (xoài), xung” nhằm thể hiện ước mong của họ.
• Thắp nến và đốt hương: Sử dụng nến và bát hương để thực hiện nghi thức thắp nến và đốt hương trên bàn thờ, đây là một phần quan trọng của lễ cúng. Người miền Nam quan niệm rằng, thắp hương và đốt nến là một trong những điều quan trọng giúp không gian thờ trở nên ấm cúng hơn sung túc hơn.
• Vật phẩm tôn giáo: Nếu gia đình bạn tuân theo một tôn giáo cụ thể, hãy đặt sách thánh, kinh điển hoặc các vật phẩm tôn giáo khác lên bàn thờ.

Những yếu tố này tạo nên không gian trang nghiêm và linh thiêng trên bàn thờ gia tiên miền Nam, góp phần tạo nên nét đặc trưng văn hóa đậm đà bản sắc riêng. Phong tục bày trí bàn thờ gia tiên vào các dịp lễ tết, cưới hỏi được xem là một di sản văn hóa của người Việt Nam cần được bảo tồn và phát huy.

TOP mẫu bàn thờ gia tiên miền Nam đẹp ý nghĩa

1. Tủ thờ hương đá mặt phẳng 1m53

Mẫu bàn thờ gia tiên miền Nam phổ biến được làm từ gỗ hương đá chạm khắc vô cùng tinh tế và tỉ mỉ. Gỗ hương đá thường có màu nâu đậm đến màu đỏ nâu mang vẻ đẹp tự nhiên và quý phái. Đặc biệt, loại gỗ này có mùi thơm đặc trưng khả năng chống mối mọt và mục nát tự nhiên, giúp sản phẩm từ gỗ này có tuổi thọ cao.

Bàn thờ gia tiên miền Nam được khắc chữ “Phúc” mang ý nghĩa tốt làm tôn vinh và thể hiện lòng biết ơn đối với sự phúc lành và may mắn trong cuộc sống. Chữ "phúc" trong trang trí bàn thờ là biểu tượng của sự hạnh phúc, thịnh vượng, và tình cảm lạc quan. 

2. Bàn thờ gia tiên chạm sen gõ đỏ

Hoa sen mang ý nghĩa quan trọng trong thờ cúng và tôn giáo ở nhiều quốc gia trong khu vực Đông Á. Nó tượng trưng cho tinh khiết, sự phát triển tâm linh và giác ngộ. Trong Phật giáo, hoa sen mang vẻ thuần khiết được xem như biểu tượng của sự giải thoát khỏi sự khổ đau dày vò thể hiện tinh thần thanh tịnh và sự trỗi dậy từ bùn đất để nở hoa tại mặt nước mà không bị tình trạng dơ bẩn ảnh hưởng. Sự xuất hiện của hoa sen trong nghi lễ thờ cúng thể hiện lòng biết ơn và quyết tâm đối diện và vượt qua khổ đau cũng như các cảm xúc tiêu cực trong cuộc sống.

Bộ bàn thờ gia tiên đơn giản này phù hợp với nhiều loại không gian, đặc biệt là những nơi có thiết kế tối giản. Để tạo ra một không gian thờ cúng hoàn hảo và trang trọng, người ta thường trang trí thêm các vật dụng thờ cúng như bình hoa. Đây là mẫu bàn thờ gia tiên hiện đại được nhiều người lựa chọn, thể hiện sự tôn trọng đối với truyền thống tôn giáo và tâm linh của họ.

3. Bàn thờ gỗ đỏ hai tầng cao cấp 

Bàn thờ gỗ đỏ hai tầng là một sản phẩm phù hợp cho những gia đình có phòng thờ phật và tổ tiên. Bàn thờ này được thiết kế để phân chia rõ ràng từng vị trí, tạo sự trang nghiêm và sang trọng cho không gian thờ, đồng thời mang đậm giá trị tâm linh và tính thẩm mỹ.

Quá trình thiết kế và chạm khắc của bàn thờ gia tiên này đặt sự tôn trọng đối với giá trị tâm linh lên hàng đầu. Bàn thờ được chạm khắc với biểu tượng "Hoa Sen," thể hiện sự tinh khiết và giác ngộ, mang ý nghĩa của sự thanh tịnh và tinh thần cao cả. Đây là một mẫu bàn thờ gia tiên thể hiện sự kết hợp hoàn hảo giữa giá trị tâm linh và nghệ thuật thẩm mỹ.

4. Tủ thờ cao cấp gỗ cẩm lai mặt cong

Gỗ cẩm lai là một loại gỗ quý hiếm, mang giá trị kinh tế cao có nguồn gốc chủ yếu từ Đông Nam Á. Loại gỗ này nổi tiếng với vẻ đẹp tạo bởi màu sắc, vân gỗ độc đáo, mùi hương dịu nhẹ xua đuổi côn trùng và mối mọt, bền bỉ giúp sản phẩm từ gỗ cẩm lai có tuổi thọ cao.Trong một số tôn giáo và tín ngưỡng, gỗ cẩm lại được xem là một loại gỗ tinh khiết và mang ý nghĩa tâm linh. 

Phần bề mặt của tủ thờ chạm khắc tinh tế với các họa tiết cẩn xà cừ độc đáo. Chất liệu xà cừ thường được lấy từ trai và ốc, vì vậy việc trang trí bằng khảm xà cừ còn được gọi là khảm ốc. Những họa tiết được cẩn trên bề mặt tủ thờ thường mang ý nghĩa đi kèm với câu chuyện "Nhị Thập Tứ Hiếu," một tập hợp các mẫu chuyện 24 tấm gương nổi tiếng về lòng hiếu thảo của con cháu đối với ông bà tổ tiên và cha mẹ. Những họa tiết này được tạo ra với sự tinh tế và công phu, thể hiện sự kính trọng và lòng biết ơn đối với tổ tiên. Điều này là một phần quan trọng của văn hóa truyền thống gia đình tôn vinh và tưởng nhớ tổ tiên.

5. Tủ thờ gỗ căm xe mặt cong chạm “Phúc - Lộc - Thọ”

Gỗ căm xe thường có màu sắc vàng xám và sau một thời gian sử dụng nó có thể chuyển sang màu đỏ cánh gián bóng bẩy đẹp mắt, tạo ra sự tương phản hài hòa và phù hợp với phong cách truyền thống của người Á Đông. Gỗ căm xe thường rất cứng, khó chế biết, có khả năng chịu nước tốt thường dùng làm nội thất cao cấp như bàn, ghế, và tủ, cũng như trong nghệ thuật chạm khắc và đồ trang sức.

Bàn thờ chạm ông "phúc - lộc - thọ" là một biểu tượng tôn giáo và tâm linh trong văn hóa Việt Nam. "Phúc" đại diện cho hạnh phúc và tình cảm tốt lành trong cuộc sống biểu thị sự hài lòng, niềm vui, tình thần lạc quan và hạnh phúc trong gia đình. "Lộc" được hiểu là sự thịnh vượng và may mắn biểu thị sự thăng tiến và phát triển trong cuộc sống. "Thọ" đại diện cho sức khỏe và sự trường thọ.

Bên cạnh những mẫu bàn thờ nổi bật được nhắc đến trong bài viết, Nội Thất Minh Khôi còn rất nhiều sản phẩm đa dạng mẫu mã, chất lượng, giá cả… phù hợp với nhiều nhu cầu của khách hàng. Ngoài ra, chúng tôi nhận thiết kế và chế tác sản phẩm theo yêu cầu của của quý khách.

Kết luận

Cách bài trí bàn thờ gia tiên miền Nam có nhiều điểm khác biệt so với những vùng miền khác từ đó tạo nên nét đặc trưng riêng góp phần xây dựng truyền thống văn hóa đa sắc màu của  người Việt Nam. Thông qua nội dung bài viết này, Nội Thất Minh Khôi hi vọng giúp quý độc giả tiếp thu kiến thức về những điểm khác biệt trong cách bài trí bàn thờ gia tiên miền Nam, nếu có nhu cầu tư vấn các mẫu bàn thờ vui lòng liên hệ Nội Thất Minh Khôi để được hỗ trợ nhé!

CEO Minh Khôi

Nguyễn Minh Khôi – CEO và kiến trúc sư tại Nội thất Minh Khôi.

Tôi đã có hơn 20 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực nội thất. Tôi rất hân hạnh chia sẻ những kiến thức hữu ích mà tôi đã đúc kết được trong quá trình làm việc, mong muốn mang đến cho Anh/Chị những thông tin, tips và kinh nghiệm thiết kế và thi công nội thất mà tôi đã trải qua. Hy vọng rằng, những chia sẻ này sẽ giúp ích cho Anh/Chị trong quá trình kiến tạo không gian sống cho ngôi nhà của mình.